W wielu prowadzonych przez zespół Kancelarii sprawach dotyczących umów kredytowych pojawia się problem w postaci proponowanych przez banki tzw. aneksów wiborowych. Z reguły aneksy te związane są z okolicznością wcześniejszego zawierania umów kredytowych wyrażonych w walucie PLN i przybierają postać specyficznych klauzul umownych, które miałyby znaleźć zastosowanie na wypadek zaprzestania publikowania wskaźnika WIBOR i zastąpienia go innym wskaźnikiem referencyjnym.

Co do zasady aneksy wiborowe nie wskazują konkretnego wskaźnika, który miałby zastąpić WIBOR. Przypomnijmy, że do tej pory wskazywało się, że WIBOR ma zostać zastąpiony przez WIRON. Aktualnie w kontekście następcy WIBORU mówi się o wskaźniku POLSTR. Prace nad zainicjowaniem ustawowej procedury zastąpienia WIBORU zostały wyznaczone na rok 2026. Natomiast przełomowy dla większości kredytobiorców ma być rok 2027, w którym to zostanie zaprezentowany spread korygujący dotychczasowe oprocentowanie kredytów opartych na wskaźniku WIBOR.

W przypadku aneksów wiborowych pojawia się zasadnicze pytanie, czy należy je podpisywać? Odpowiedź w tym zakresie nie jest jednoznaczna, aczkolwiek z perspektywy interesów kredytobiorcy rozsądniejszym rozwiązaniem byłoby ich pominięcie. Poniżej wyjaśniam dlaczego.

Po pierwsze wskazać należy, że dla skuteczności wprowadzenia do umowy kredytowej innego wskaźnika referencyjnego nie jest konieczne zawarcie żadnego aneksu czy też podpisanie innego dokumentu. Zmiany te nastąpią bowiem automatycznie. Unijne rozporządzenie BMR [Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r.], regulujące sprawy indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych, stanowi część polskiego porządku prawnego. Zbędne jest w tym zakresie podejmowanie dodatkowych czynności. Zresztą w podobnych okolicznościach nastąpiła także zmiana LIBOR-u na SARON, co miało miejsce 1 stycznia 2022 r.

Po drugie, pisma redagowane jako aneksy wiborowe mogą również zawierać dodatkowe treści, niekoniecznie korzystne dla samego kredytobiorcy. Niewykluczone, że mogłyby się tam znaleźć postanowienia regulujące ewentualne roszczenia stron wynikające z zawarcia umowy kredytowej, w tym związane ze stosowaniem w niej wskaźnika referencyjnego (Bank mógłby podjąć próbę „przemycenia” w aneksie postanowień sanujących klauzule niedozwolone związane z WIBOREM). Tego typu pułapki, mogłyby stanowić potencjalne przeszkody, w przypadku podjęcia decyzji o dochodzeniu w przyszłości roszczeń od banku.

Wobec powyższego, w przypadku otrzymania z banku propozycji podpisania aneksu wiborowego, rekomenduję uważne zapoznanie się z jego treścią lub powierzenie analizy jego treści wyspecjalizowanemu radcy prawnemu lub adwokatowi.
W sytuacjach wątpliwych lepszym rozwiązaniem w mojej opinii będzie natomiast całkowite pominięcie aneksu.